Tychy - Osiedle A - plakietka

Plakietka nad wejściami do klatek schodowych na Osiedlu A w Tychach. Plakietki zostały wykonane z ceramiki lub sztucznego kamienia przez zespół praktykantów pracujących pod kierunkiem profesora Tadeusza Teodorowicza Todorowskiego - projektanta osiedla A. Miały one pomóc, szczególnie małym dzieciom, odróżniać wejścia do takich samych klatek schodowych na osiedlu. Inspiracją były ceramiczne wizerunki świętych nad drzwiami domów w starożytnym Rzymie, jak również wciąż istniejące ceramiczne wizerunki świętych na Malcie. Tyskie majoliki przedstawiają głównie zwierzęta, a motywy roślinne pojawiają się tylko na dwóch z nich.Gwałtowny rozwój Tychów nastąpił w latach 50. XX w., kiedy zgodnie z uchwałą Prezydium Rządu Rzeczpospolitej Polskiej podjęto uchwałę w sprawie rozbudowy Tychów w ramach planu 6-letniego. Tychy, nieposiadające wówczas jeszcze praw miejskich, miały awansować do rzędu miast 30-tysięcznych, a w perspektywie nawet 100-tysięcznych. Miasto miało przejąć część funkcji centralnych w stosunku do Centralnego Zagłębia Węglowego dla odciążenia Katowic. Z dniem 1 stycznia 1951 r. nadano Tychom prawa miejskie i wtedy też zaczęła się wielka budowa. Jako pierwsze powstało Osiedle A zaprojektowane przez Tadeusza Teodorowicza-Todorowskiego, profesora Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Budowę rozpoczęto w 1951 r., a pierwsze mieszkania oddano do użytku już rok później. Budowa całego założenia trwała do 1956 r. W latach 60. XX w. osiedle zwane było Górniczym, ponieważ osiedlali się tutaj górnicy pracujący w nowo powstałej kopalni "Lędziny". Poza tym główny plac oraz ulica nosiły imię Wincentego Pstrowskiego, górnika i przodownika pracy. Osiedle zostało zaprojektowane na planie osiowym jako zwarty zespół z centralnym placem pełniącym funkcje reprezentacyjne, handlowe oraz usługowe. W granicach osiedla znajdują się również dwie szkoły podstawowe, przedszkola, żłobek, dom kultury, przychodnia oraz sklepy w parterach budynków. Architektura budynków jest wybitnym przykładem sztuki socrealizmu. Domy dzielone są gzymsami oraz lizenami, a na ich elewacjach znajdują się płaskorzeźby, plakiety zoomorficzne nad wejściami do klatek schodowych oraz sgraffita. Ponadto na terenie osiedla ustawiono cztery rzeźby pełnopostaciowe. Jedną z nich jest murarka - przodownica pracy z kielnią murarską w jednej ręce oraz modelem budynku w drugiej, stojąca na osi przy wjeździe na plac. Autorem rzeźby jest Stanisław Marcinów, artysta związany z filią krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. Centralny plac osiedla nosi dzisiaj nazwę św. Anny. Otoczony jest przez zwartą zabudowę. Budynki mają tutaj cztery kondygnacje i są zwieńczone attyką. Monumentalny charakter ma dom kultury znajdujący się na osi placu. Wyróżnia się okazałą fasadą z podcieniem przy wejściu, bogactwem podziałów elewacji oraz zdobieniami. Autorami płaskorzeźb są Augustyn Dyrda i Józef Potępa. Na tyłach domu kultury znajdują się także dwa posągi przedstawiające górnika autorstwa Stefana Choremskiego oraz hutnika, dzieło Jerzego Kwiatkowskiego. W latach 50. plac był miejscem manifestacji pierwszomajowych oraz różnych pochodów. Poprzez arkady plac łączy się z główną ulicą osiedla, zwaną Arkadową, u wylotu której ustawiono model lampki górniczej.